Onderzoekers staan voor raadsel: duizendjarige bomen gaan plotseling dood

Wie ooit in Afrika is geweest kent 'm waarschijnlijk wel: de baobabboom. De reusachtige boom kan wel 3000 jaar oud worden en is zo goed als onverwoestbaar, maar de afgelopen twaalf jaar gaan ze plotseling achter elkaar dood. Onderzoekers tasten in het duister over de oorzaak.

Negen van de dertien oudste Afrikaanse baobabbomen zijn de afgelopen twaalf jaar (gedeeltelijk) doodgegaan. Onder die negen bomen, die tussen de 1100 en 2500 jaar oud waren en in Zambia, Namibie, Zuid-Afrika, Zimbabwe en Botswana stonden, zaten tegelijk ook vier van de grootste ter wereld. Dat schrijven wetenschappers in het blad Nature Plants. Volgens de onderzoekers is het 'een gebeurtenis van ongekende grootte.'

Respect voor zo'n oude boom
De baobabboom is reusachtig en ziet er met zijn dikke, gladde stam die de lucht inschiet, opmerkelijk uit. De bladeren en bast van de boom worden al eeuwenlang gebruikt voor medicijnen, voedsel en kleding. Volgens Reinout Havinga, bomenkenner en hoofd tuinen van de Hortus Botanica in Amsterdam, is de boom heel nuttig, maar niet extreem zeldzaam.

"Het grootste verlies zit 'm in het karakter van het landschap en de verhalen die om de bomen heen hangen", vertelt Havinga. "Mensen hebben veel respect voor zo'n grote en oude boom." 

'De baobab is een waterzak'
De onderzoekers vermoeden dat het sterven van de bomen te maken heeft met klimaatverandering. "Verder onderzoek is nodig om deze veronderstelling te ondersteunen of te weerleggen", zegt het onderzoeksteam uit Roemenië, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten. Havinga denkt dat met name de droogte een grote rol speelt in het lot van de bomen.

"De baobab is een soort waterzak. Hij slaat water op in de stam en kan daardoor overeind blijven staan en goed overleven in droogte. Als er een aantal jaar geen water is gevallen, zoals nu ook in Afrika het geval was, wordt het steeds moeilijker om te blijven staan kan het er uiteindelijk toe leiden dat de boom instort en doodgaat."

De baobabboom wordt vaak gebruikt voor rituelen,
zoals bij de Afrikaanse Massaai.

Ze overleven zelfs branden
De wetenschappers bestudeerden de afgelopen twaalf jaar in totaal zestig baobabbomen. Het oorspronkelijke doel van het onderzoek was om erachter te komen waarom de bomen zo groot en breed worden. Tijdens het onderzoek viel het de onderzoekers ineens op dat veel bomen plotseling het loodje legden. En dat is bijzonder, want volgens deskundigen uit het Afrikaanse Kruger Park, waar baobabbomen staan, is het erg moeilijk om de boom te doden.

"Ze overleven zelfs branden. Ook als de bast is vernietigd, zal dat weer opnieuw aangroeien", is te lezen op de website van het park. De dood van een baobabboom kun je van de buitenkant niet aan zien komen. "Ze rotten van binnen en storten dan plotseling in."

Bron: RTL Nieuws