Hollands oppervlaktewater bevat veel meer energie dan gedacht

© ANP

Warmte of kou aftappen van kanalen, plassen en meren kan een belangrijke bijdrage leveren aan het halen van de Nederlandse klimaatdoelstellingen. Dit blijkt uit cijfers en proefprojecten die de waterschappen en Rijkswaterstaat woensdag presenteren.

 

Onder het wateroppervlak schuilt een enorme, nagenoeg onontdekte bron van duurzame warmte en duurzame koude. Om energie te besparen in hun gemalen, installaties en kantoren zijn waterschappen er de laatste jaren achter gekomen dat het Hollandse oppervlaktewater veel meer energie bevat dan ze zelf nodig hebben. De energie uit de zomer- en wintertemperatuur van het water kan in potentie gebruikt worden om in de helft van de Nederlandse vraag naar koelenergie te voorzien, en in 12 procent van de warmtevraag.

Dit blijkt uit berekeningen die Rijkswaterstaat en de waterschappen morgen presenteren op de Nationale Klimaattop in Rotterdam. Op deze top komen overheidspartijen en het bedrijfsleven samen om maatregelen te bedenken voor de klimaatafspraken van Parijs, om zo de opwarming van de aarde te beperken. 

Uit nieuw onderzoek van IF Technology blijkt dat water na wind en zon een derde bron van duurzame energie kan worden in Nederland. 'Vooral datacenters, kippenbedrijven en ziekenhuizen zouden de koude van water veel meer kunnen benutten', zegt Barry Scholten van IF Technology.

Het water geeft zijn koude direct af via een warmtewisselaar aan een buis met te koelen water, die naar de afnemer loopt. Nabijheid bij de bron scheelt aanlegkosten van de leiding. Het afgekoelde oppervlaktewater stroomt terug in de gracht of vijver.

'In een afgezonderde grondwaterbel of aquifer kan de koude worden opgeslagen, om die in de zomer in contact te brengen met warm water dat uit een kantoor of appartementencomplex naar beneden wordt gepompt', legt Scholten uit. In de zomer gebeurt het omgekeerde. Het warme water uit de vijver of gracht wordt in een andere waterbel opgeslagen om in de winter voor verwarming te zorgen.

Koel water in de zomer zorgt voor doorstroming en zuurstof en minder hinder van blauwalg, stank en dode vis

Reinier Romijn van de Unie van Waterschappen

Na onttrekking van de energie wordt het oppervlaktewater teruggevoerd. Dat dit water in de winter wat warmer en in de zomer wat koeler terugkeert in de gracht of vaart is niet nadelig voor ecosystemen, zeggen ecologen van de waterschappen. 'Sterker, koel water in de zomer zorgt voor doorstroming en zuurstof en minder hinder van blauwalg, stank en dode vis', aldus Reinier Romijn van de Unie van Waterschappen.

Er is nog een voordeel. Warmte uit water onttrekken en relatief koeler water lozen in de zomer draagt in de stad bij aan verkoeling door bijvoorbeeld vijvers, bassins en waterpleinen te vullen.

De ecologische effecten van het terugbrengen van koud water op warm water zijn vermoedelijk beter dan warm water lozen op koud water

Michelle Talsma van het onafhankelijke kennisinstituut STOWA

Mondjesmaat vindt de waterkoude al toepassing. Water uit de IJssel koelt het gemeentekantoor in Deventer en kantoren op de Zuid-as in Amsterdam benutten koude van water uit de dertig meter diepe Nieuwe Meer. 'Het kan op veel meer plaatsen, ook kleinschaliger met een terugverdientijd van twee tot maximaal acht jaar', zegt Scholten. Waterschappen starten in 2017 proefprojecten met partners.

'Het is een optimistische studie naar de energiepotentie van water', zegt Michelle Talsma van het onafhankelijke kennisinstituut STOWA in een reactie. 'Het is nu zaak om vraag en aanbod bij elkaar te brengen.' De ecologische effecten van het terugbrengen van koud water op warm water zijn vermoedelijk beter dan warm water lozen op koud water, aldus Talsma. 'Dat laatste wordt nu onderzocht.'

© Rene Didde 25 oktober 2016