Nederland steekt 2,3 miljard euro in atoombomindustrie

Pensioenfonds ABP voert lijst van investeerders weer aan

ARTIKELVoor het tweede achtereenvolgende jaar zijn de Nederlandse investeringen in de wereldwijde kernwapenindustrie gedaald. De daling, zo'n 9 procent, was wel minder dan in 2014. Toen werd zo'n 18 procent minder geïnvesteerd. Tien banken en pensioenfondsen, van ABP tot ING, steken dit jaar iets meer dan 2,3 miljard euro in producenten van atoombommen en nucleaire wapensystemen.

Rapport Pax don't bank at the Bomb

Dit staat in het jaarlijkse onderzoek van vredesorganisatie PAX naar de internationale investeringen in producenten van kernwapens. Het rapport, 'Don't Bank on the Bomb', wordt donderdag gepubliceerd. Het verhoogt elk jaar de druk op banken en andere financiële instellingen om hun investeringsbeleid te herzien.

Twee jaar geleden, in 2013, staken Nederlandse banken, verzekeraars en pensioenfondsen nog zo'n 3,1 miljard euro in ondernemingen die actief zijn in de nucleaire wapenindustrie. Het gaat hier om bedrijven, zoals Boeing, Lockheed Martin en Thales, die kernwapens en wapensystemen produceren, onderhouden en moderniseren. De wapens variëren van kernraketten tot nucleaire onderzeeboten.

PAX noemt de nieuwe daling goed nieuws. 'Het gaat de goede kant op', zegt beleidsmedewerker Krista van Velzen. 'Je ziet ook dat meer Nederlandse financiële instellingen investeringen in deze sector uitsluiten. Van de 53 wereldwijd, zijn nu 22 Nederlands. Het stigma op kernwapens is aan het groeien bij banken en pensioenfondsen. Nederland is een voorbeeld aan het worden voor de rest van de wereld als het gaat om ethisch investeren.'
Het Nederlands aandeel in de atoombomindustrie is overigens minimaal. Sinds 2012 hebben internationaal 382 financiële instellingen zo'n 460 miljard euro geïnvesteerd in deze sector. Dit geld, van leningen tot obligaties, werd gestoken in 26 bedrijven die betrokken zijn bij de productie en onderhoud van kernwapens en wapensystemen. Een van hen is het Europese luchtvaart-en defensieconglomeraat Airbus Group, dat gevestigd is in Nederland.

Pensioenfonds ABP

Proeflancering van de Minuteman III-raket. De VS hebben 450 van deze kernraketten gestationeerd op drie ondergrondse bases. Northrop Grumman is betrokken bij het onderhoud van de Minuteman-raket. Het bedrijf is ook de bouwer van de stealthbommenwerper B-2 Spirit, die een nucleaire taak heeft. De nucleaire B-83-bom die de B-2 vervoert, is 75 keer krachtiger dan de atoombom die op Hiroshima is gegooid. © US Department of Defense

Ondanks de nieuwe daling, plaatst PAX kanttekeningen bij de Nederlandse cijfers. Zo is de afname in de investeringen vooral bij de Top-3 (ABP, Aegon en ING) niet een gevolg van beleid om de handen af te trekken van deze sector. ING bijvoorbeeld zag de investeringen flink dalen, van iets meer dan één miljard euro in 2013 tot 409 miljoen euro. 

Dit komt echter door het afstoten en beëindigen van bedrijfsonderdelen, zoals Nationale Nederlanden. De Top-3 volgde ook dit jaar niet het voorbeeld van Delta Lloyd dat eerder besloot kernwapens te bestempelen als controversiële wapens waarin geen geld wordt gestoken. 
Pensioenfonds ABP, waar een deel van de medewerkers en leden mort over de omstreden investeringen, stelt zich op het standpunt dat kernwapens niet zijn verboden. ABP voert de lijst aan met 988 miljoen euro, gevolgd door Aegon met 695 miljoen.

ING, dat op de derde plaats staat, heeft het beleid de afgelopen jaren wel aangescherpt. Bij ondernemingen die ook civiel werk doen, zoals vliegtuigfabrikant Boeing, wordt geen geld gestoken in de kernwapenactiviteiten. 'Het wordt tijd dat deze drie hun verantwoordelijkheid nemen en alle investeringen in deze industrie uitsluiten', zegt Van Velzen. 'Zeker, kernwapens zijn niet verboden. Maar er zijn inmiddels al 121 landen die willen onderhandelen over een verbod op deze massavernietigingswapens.'

Imago

De Amerikaanse atoomonderzeeboot USS Rhode Island is bewapend met 24 Trident-kernraketten. Lockheed Martin, betrokken bij het Trident-project, is een van de 26 bedrijven actief in de kernwapenindustrie. © US Navy

PAX start volgend jaar een grote campagne om de druk op het ABP te verhogen. Het pensioenfonds presenteerde vorige maand een beleidsplan om meer verantwoord te beleggen. Maar volgens het ABP betekent dit niet dat de kernwapeninvesteringen worden heroverwogen.

'We willen duurzamer worden en gaan de lat hoger leggen', zegt een ABP-woordvoerder. 'Een aantal investeringen wordt opnieuw tegen het licht gehouden en beoordeeld op de criteria risico, kosten, rendement en duurzaamheid.'

Wat dit nieuwe ABP-beleid gaat betekenen voor de kernwapeninversteringen, is echter niet duidelijk. Ook gaat het volgens het ABP nog wel enige tijd duren voor alle investeringen die opnieuw moeten worden bekeken, in kaart zijn gebracht en beoordeeld.

Van Velzen: 'In het nieuwe beleid van het ABP staat helemaal niets over kernwapens. Dat is teleurstellend, terwijl de interne kritiek groeit. Veel brandweermannen en ambtenaren hebben geen idee dat hun pensioengeld wordt gestoken in massavernietigingswapens. Het is ook mijn geld. Fractievoorzitters in de Tweede Kamer die tegen dit ABP-beleid zijn, moeten toezien hoe het ABP hiermee doorgaat en zich niets aantrekt van de kritiek. We gaan de druk op het ABP volgend jaar flink verhogen. Want vasthouden aan het huidige beleid getuigt van een gebrek aan daadkracht. En het is slecht voor het imago van het ABP.'