was het een verbetering en zijn er werkelijk betere tijden aangebroken?
De val van de Berlijnse Muur (Duits: Mauerfall), op 9 november 1989, was een cruciale gebeurtenis in de wereldgeschiedenis die het vallen van het IJzeren Gordijn markeerde. ... Op de Top van Malta werd drie weken later een einde gemaakt aan de Koude Oorlog, en de hereniging van Duitsland vond plaats in het volgende jaar. (google)
In tegenstelling tot 1956 en 1968 moedigde Gorbatsjov de Oost-Duitse actie aan, toen Sovjet troepen meedogenloos de protesten in respectievelijk Hongarije en Tsjechoslowakije verpletterden. Als zodanig was de vernietiging van de Berlijnse muur een van de belangrijkste acties die leidde tot het einde van de Koude Oorlog.(google)
Vooral het afbrokkelen van de akkoorden over de kernwapenbeheersing baren hem zorgen, het besluit van de Verenigde Staten om zich terug te trekken uit het INF-verdrag over de middellange-afstandsraketten voorop. Dat vormde ooit het einde van de Koude Oorlog. Nu staat er volgens Gorbatsjov nog maar één kernwapenakkoord overeind, het New Start-verdrag, en ook dat begint te wankelen.
Gorbatsjov legt de schuld voor de verslechtering van het klimaat bij de VS, die volgens hem op ‘absolute militaire suprematie’ uit zijn. President Poetins programma om nieuwe kernwapens te ontwikkelen ziet hij als een ‘reactie’. Hoe dan ook roept hij beide partijen op terug te keren naar de tijd dat hij met president Ronald Reagan zelfs over het afschaffen van de kernwapens sprak. ‘Kernwapens zijn net een geweer dat aan de muur hangt in een toneelstuk’, schrijft hij. ‘Wij kennen de achterliggende gedachte van de dramaturg niet.’
De wereld heeft volgens Gorbatsjov dringend behoefte aan ‘perestrojka’ (hervorming) en ‘glasnost’ (openheid), de therapie waarmee hij het starre Sovjetsysteem veranderde (met als gevolg de ineenstorting van het Sovjetrijk, dat wel). Bij het omgaan met de problemen van de mondialisering, maar ook bij het bestrijden van klimaatverandering, volgens hem een van de grootste bedreigingen voor de mensheid.
Grote dromen
Af en toe klinken zijn recepten al te hoogdravend, zoals zijn grote verwachtingen van het Handvest van de Aarde, een document uit 2000 vol plechtige woorden over het milieu en sociale rechtvaardigheid. Dat klinkt wat wereldvreemd op een moment dat president Trump druk bezig is het klimaatakkoord van Parijs te ondergraven. Maar het zit in zijn karakter: zonder dromen had hij nooit het onderdrukkende Sovjetstelsel kunnen afbreken, op een moment dat het regerende Politburo nog vol zat met oerconservatieve houwdegens.
Soms heeft hij ook moeite zijn hartstochtelijke oproepen om de wereld te behoeden voor confrontaties en geweld te rijmen met zijn vergoelijkende kijk op president Poetin. Volgens hem mag er alleen militair worden ingegrepen op last van de Verenigde Naties. ‘Militaire acties van landen die zichzelf de rol van politieagent toe-eigenen zijn ontoelaatbaar’, schrijft hij met een verwijzing naar de Irak-oorlog. Maar wat dan te zeggen over de Russische annexatie van de Krim en de militaire operatie om de separatisten in het oosten van Oekraïne aan de macht te brengen?
Volgens Gorbatsjov zat het Westen fout met zijn reactie – sancties – op de annexatie van de Krim, aangezien de meeste inwoners die steunden. ‘We zijn toch niet uit de Koude Oorlog gekomen om weer tromgeroffel te horen?’ Hij is vooral teleurgesteld over de houding van Duitsland, dat zich ook heeft aangesloten bij de westerse strafmaatregelen. ‘Denk eens na over die woorden: de Duitsers willen de Russen straffen...’, schrijft hij. ‘Kritiek is één ding, maar het heropleven van het vijandbeeld is iets heel anders.’
Volkskrant BOEKRECENSIE GORBATSJOV
hoop dat we tot inzien komen voor het te laat is.
BeantwoordenVerwijderen