Een basisinkomen moet juist onvoorwaardelijk zijn

Een onafhankelijk basisinkomen bespaart miljarden aan administratieve rompslomp, voorkomt een onmenselijk controleapparaat en bevordert creativiteit, ondernemingszin en zelfwerkzaamheid, stelt rustend huisarts, jurist (gezondheidsrecht, belastingrecht) en mediator Bert Mulder.

Bert Mulder20 december 2019, 11:06
Sytze de Boer pleit voor een onafhankelijk basisinkomen en Jos Kok waarschuwt voor de asociale neveneffecten daarvan: rijken krijgen geld dat beter aan behoeftigen besteed kan worden (Opinie 5 en 12 december). Ook zullen volgens Kok mensen dan afzien van werken.

Om met het laatste te beginnen: je hoeft de vele onderzoeken die dat tegenspreken niet te raadplegen en alleen maar om je heen te kijken om de inzet van een enorm leger van vrijwilligers te zien, die voor noppes en zonder prikklok of bonus veel werk verzetten. Een algehele staking onder hen zou een ontwrichting van onze samenleving betekenen. Kortom: het is een drogreden. Met een onafhankelijk basisinkomen wordt meer en zinvoller gewerkt.

Het prijskaartje? Geef volwassenen vanaf 21 jaar 1200 euro, studenten en scholieren 600 euro en kinderen 300 euro per maand en je komt inderdaad aan een miljardenpost. Maar bedenk dat niet alleen de AOW kan verdwijnen, maar ook het oerwoud aan beurzen, (kinderopvang)toeslagen, bijstands- en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, subsidieregelingen voor artiesten, kleine zelfstandigen enzovoort. Daarmee vul je meer dan de helft van de ‘pot’.

Miljoenenverslindend misbruik

De andere helft – nog veel belangrijker – kan grotendeels gevuld worden met kostenbesparing door opheffing van een uitvoerings- en controleapparaat dat zijn weerga niet kent en steeds verder uitdijt. Fraudeobsessie maakt regels zo ingewikkeld en verfijnd, dat het fraude juist in de hand werkt. Rijken halen met slimme constructies toeslagen binnen, armen lopen toeslagen mis door ingewikkeldheid en onbekendheid met de regelingen. Kranten melden miljoenenverslindend misbruik door instanties, achterstanden en blunders van UWV en Belastingdienst. Wordt allemaal overbodig.

Het grootste belang van ‘onafhankelijkheid’ is echter gelegen in het tegengaan van de mensonwaardigheid van bestaande afhankelijke en/of voorwaardelijke regelingen. Verfijnde voorwaardelijkheid betekent dat je tot in het extreme met de billen bloot moet omdat de uitkerende instantie je behoeftigheid nauwkeurig moet controleren, om elk initiatief met kortingen in de kiem te smoren. Zit je eenmaal in de misère, dan kom je er door dit soort onmenselijke en initiatiefdodende regelingen niet meer uit. Een onafhankelijk basisinkomen bespaart miljarden aan administratieve rompslomp, voorkomt een onmenselijk controleapparaat en bevordert creativiteit, ondernemingszin en zelfwerkzaamheid.

Maak er lijfrente van 

Wie door uitkeringsregels gedwongen thuiszit, krijgt dan de kans zijn levensstandaard te verbeteren door betaald werk, zinvol vrijwilligerswerk, mantelzorg of door gewoon voor de kinderen te zorgen, zonder dat het basisinkomen wordt afgepakt. Bejaarden en alleenstaanden kunnen ongestraft gaan samenwonen zonder dat hun besparing wordt afgepakt, met vrijkomende woonruimte als neveneffect. Wil je als zelfstandige werken, dan heb je een basis waarop je terug kunt vallen als het niet lukt of als je ziek wordt.

Ten slotte, ‘gratis geld’ (Rutger Bregman) is geen gift. Als je op deze planeet, met een oppervlakte van 510 miljoen km² geboren wordt, waarom zou je dan geen recht hebben op jouw deeltje? We zijn met 7,8 miljard, dat is ruwweg 65.000 m² per persoon. Tel mee, niet alleen wat in en op grond en water zit, maar ook wat onze voorouders samen tot stand hebben gebracht en uitgevonden. Er is vast wel een econoom die dat eens wil kapitaliseren. Keer het niet bij geboorte uit, maar maak er een lijfrente van. Het zou me verbazen als daar geen morele basis in zit voor een behoorlijk onvoorwaardelijk basisinkomen.

Bezwaren tegen het onafhankelijke basisinkomen lijken verdacht veel op die tegen de afschaffing van de slavernij. Leek ook onhaalbaar.

Lees ook:

Een basisinkomen met voorwaarden werkt beter

Met een algemeen basisinkomen gaan kansarmen erop achteruit. Dat kan anders, schrijft Jos Kok, gepensioneerd econometrist en macro-econoom, voorheen werkzaam als sectorhoofd bij CPB, directeur bij SZW en het kenniscentrum van UWV. 

Maak aftrek, toeslagen en uitkeringen overbodig met basisinkomen voor iedereen

Vervang het stelsel van toeslagen, aftrek en uitkeringen door een basisinkomen, bepleit financieel adviseur Sytze de Boer.

Bron: TROUW