Waarom zijn we zo bang voor terrorisme, maar niet voor de klimaatverandering?

De olijfbomen van Warda El-Kaddouri’s grootvader in de Riffijnse bergen kreunen onder de zinderende hitte en de abnormale droogte. De bodem is stoffig, de bladeren zijn dor en de olijven pijnlijk afwezig. Hier en daar ligt er een klein, hard, droog bolletje op de grond. De diagnose is duidelijk. Geen olijfolie dit jaar.

Warda El-Kaddouri 10 augustus 2016

Wetenschappers voorspelden dat Noord-Marokko, net zoals vele delen in Noord- en Oost-Afrika, zou lijden onder desertificatie ten gevolge van de klimaatverandering. Als ik dit zou proberen uit te leggen aan mijn grootvader, zou hij de verklaring waarschijnlijk wegwuiven en me geruststellen dat alles in de handen van God ligt en volgend jaar een nieuw jaar is. Hij wijst de klimaatverandering niet af omdat hij niet in wetenschappen gelooft, maar omdat hij hoopt dat een hogere macht het tij zal doen keren. Hij ontkent het slechte niet, maar hoopt op het goede. Hoop doet leven en leven is wat de olijfbomen nodig hebben.

‘Een beetje vaker aan het strand kunnen liggen en barbecueën in mijn tuin. Waarom doen we daar moeilijk over?’

Van een helemaal andere orde zijn de klimaatsceptici, die het fenomeen afdoen als een louter natuurlijk cyclusverschijnsel. Of de man en de vrouw in de straat, die het weglachen: ‘Een paar graadjes warmer is toch lekker?’, ‘Een beetje vaker aan het strand kunnen liggen en barbecueën in mijn tuin. Waarom doen we daar moeilijk over?’, ‘De aarde zal heus niet veranderen in een apocalyptische vuurbal.’

Maar ook – en dat is een stuk gevaarlijker – de man en de vrouw aan het roer van ons land. Het doet me wat denken aan de Hollywood-films over klimaatrampen waarbij sympathieke wetenschappers proberen te waarschuwen voor dreigend gevaar maar de arrogante politici er geen gehoor aan geven. Het zijn hatelijke personages die je het liefst uit het tv-scherm zou sleuren om een pak rammel te geven.

Ik kan niet ontkennen dat een gelijkaardig gevoel me bekroop toen minister Theo Francken de klimaatverandering in vraag stelde en zichzelf verdedigde door zich achter de Amerikaanse Republikeinen te verschuilen. Dezelfde partij van wie een senator ooit een sneeuwbal uit zijn tuin meenam naar een plenaire zitting om te bewijzen dat de aarde helemaal niet aan het opwarmen is.

Korte-termijn-denken

Klimaatverandering zal in de komende jaren zorgen voor massale ontheemding en migratiestromen van een omvang die we tot op heden nog niet hebben gekend. De gemiddelde temperaturen stijgen niet alleen, maar de weersomstandigheden worden steeds extremer. De ijskappen smelten aan een tempo dat niemand had durven voorspellen. We zien steeds frequenter ongeziene droogtes op de ene plaats en ernstige overstromingen op de andere.

Records blijven sneuvelen aan een tempo dat we niet meer kunnen volgen.

Sinds 2008 is er elke seconde minstens één persoon die noodgedwongen zijn of haar thuis moet verlaten door de gevolgen van klimaat en natuurrampen. Als zelfs de nationale veiligheidsadviseur van de voormalige Amerikaanse president George W. Bush stelt dat klimaatverandering een ernstige bedreiging voor de veiligheid vormt, dan weten we hoe laat het is.

Omdat ons politiek systeem verkrampt zit in een houding van korte-termijn-denken voor electoraal gewin, is mijn vertrouwen op beter vanuit politieke hoek zo goed als onbestaande. Wie heeft tegenwoordig nog de moed om beslissingen te nemen in het belang van de samenleving, niet alleen van vandaag maar ook van morgen?

De oplossing voor het politieke falen ligt volgens de Schotse advocate Polly Higgins in het teruggrijpen naar de wettelijke macht. Ze heeft er dan ook haar levensmissie van gemaakt om ecocide strafbaar te maken bij het Internationaal Strafhof.

Disproportionele berichtgeving

Earth Overshoot Day, de dag waarop we de grondstoffen van onze planeet voor een jaar hebben opgebruikt en dus op krediet beginnen leven, vond dit jaar plaats op maandag 8 augustus. Op die dag telde ik op de website van De Morgen 16 artikels over terreur en 2 over klimaat, bij De Standaard 8 artikels over terreur en geen over klimaat, bij het Nieuwsblad en De Tijd telkens 3 artikels over terreur en geen over klimaat. Het was symbolisch voor een onaangenaam gevoel dat al een tijdje in me speelt: de aandacht en de angst voor de bedreiging van terrorisme zijn disproportioneel in verhouding tot de bedreiging van een verstoord klimaat.

De angst is bij iedereen in zekere mate aanwezig en dat is begrijpelijk. Ik voel het ook soms. Nog vorige week bekroop het gevoel van angst me opeens toen ik op het Filmfestival in Wenen tussen de honderden mensen bij de ondergaande zomerzon aan het genieten was van de exotische eetkraampjes en de cocktails. Een oncontroleerbare gedachte die zich onaangekondigd manifesteerde: Wat als?

De terreurdreiging is reëel, maar de klimaatverandering brengt het bestaan van de mens als soort op deze planeet in gevaar. Ik vraag me af hoe we over enkele decennia zullen terugkijken naar deze periode. Zullen we kunnen zeggen dat we genoeg hebben gedaan om de vernietigende gevolgen van een veranderend klimaat en een verstoord ecosystem tegen te houden? Of zullen we zeggen dat op het cruciale ecologische kantelmoment de grootste existentiële bedreiging voor de mensheid op deze planeet toch terreur was?

Bron: MO.BE