Na elke golf van vluchtelingen die Nederland bereikt, zoals het afgelopen half jaar, verdwijnt een onbekend aantal afgewezen asielzoekers in de illegaliteit. Het gaat om mensen die hier zonder vergunning blijven omdat hun asielverzoek is afgewezen. Maar ook om mensen die nooit zo’n verzoek gedaan hebben.
De cijfers over illegalen zitten min of meer verborgen in de officiële statistieken van de Dienst Terugkeer Vertrek (DTV), die in 2007 werd opgericht. De gegevens van de DTV kennen drie categorieën vertrekkers: mensen die aantoonbaar zelfstandig vertrekken (vorig jaar 3.320), mensen die gedwongen worden uitgezet (1.850), en mensen die ‘zonder toezicht’ vertrekken. De laatste is al jaren de grootste van de drie: 5.070 in 2015 (in 2011 en 2012 zelfs rond de 6.000).
Vermoedelijk herbergt deze laatste categorie veel illegalen die juist níet vertrekken. De officiële schattingen van het totaal aantal illegalen in Nederland variëren van 22.000 tot ongeveer 48.000.
Bed-bad-brood
Bed-bad-brood
De recentste cijfers zijn uit 2013. Over de opvang van deze groep ontstond in 2015 nog een flinke ruzie binnen de coalitie van VVD en PvdA (de ‘bed-bad-broodcrisis’).
Het uitzetten van uitgeprocedeerde vreemdelingen is de zwakke schakel van het asielbeleid. Hoe komt dat?
Waarom heeft Nederland zo’n moeite met uitzetten?
● Uitgeprocedeerden kunnen hun verblijf rekken met medische ingrepen of juridische procedures.
● Sommige buitenlandse overheden weigeren hun landgenoten terug te nemen. Minister Bert Koenders (PvdA, Buitenlandse Zaken) stak de laatste tijd veel energie in verbetering hiervan: hij maakte afspraken met Albanië en een aantal West-Afrikaanse landen zoals Mali, Ghana en Ivoorkust, die beloofden hun landgenoten sneller terug te nemen.
● Nederland heeft een toegewijd middenveld van kerkelijke en andere vrijwilligers die illegalen willen helpen en (medisch) verzorgen.
En als het dan toch tot een uitzetting komt…
…dan wil de overheid die humaan uitvoeren. Dat is een probleem bij mensen die zich verzetten tegen hun uitzetting. Zij moeten door een paar potige marechaussees een vliegtuigtrap worden opgedragen en gedurende de reis in bedwang worden gehouden op de achterste rij van het vliegtuig.
In 2006 kwamen diverse incidenten naar buiten waarbij de marechaussee hardhandige methoden bleek te hebben gebruikt bij de uitzetting. Daarbij ging het onder meer om het afknijpen van de halsslagader van de uitgeprocedeerde. Volgens een rapport van de Nationale Ombudsman uit 2015 is daarvan overigens nu geen sprake meer.
Toch blijft het uitzettingsbeleid belangrijke gebreken vertonen. Zo worden veel geld en moeite vermorst omdat gereserveerde plaatsen in lijnvluchten, waarop uitgeprocedeerden al dan niet gedwongen naar hun land van herkomst moeten worden gebracht, vaak op het laatste moment worden geannuleerd.
De Commissie Integraal Toezicht Terugkeer die tot 2013 toezicht hield op het werk van de DTV, maakte zich hier grote zorgen over. In haar laatste jaarverslag van 2013 schreef ze het onderwerp van de annuleringen „met herhaling” op de agenda te hebben gezet. „Niet alleen vanwege de daarmee verbonden nodeloze personele en financiële kosten, maar ook vanwege de geloofwaardigheid van het terugkeerproces”.
Uit cijfers van de Veiligheid en Justitie blijkt dat de laatste jaren het aantal annuleringen verhoudingsgewijs juist is gegroeid – dit ondanks de waarschuwing van de commissie uit 2013. Van de 4.130 plaatsen die in 2013 voor terugkerende asielzoekers in lijndiensten werden geboekt, werd ongeveer een derde weer geannuleerd (1.330).
In 2014 en 2015 werden de verhoudingen nog ongunstiger. In 2014 waren er 3.490 geboekt en 1.380 geannuleerd (bijna 40 procent).
In 2015 waren er 3.165 vluchten geboekt en 1.225 geannuleerd (ook zo’n 40 procent). Justitie tekent hierbij overigens aan dat annulering niet betekent dat de illegalen het land niet verlaten. Dat gebeurt later meestal alsnog, aldus een woordvoerder.
Op het laatste moment kan de uitzetting ook nog mislukken
De twee belangrijkste oorzaken van annuleringen zijn „wettelijke procedures” (nieuwe asiel- of beroepsprocedures) en „op andere wijze vertrekken”, aldus Justitie. Deze laatste categorie herbergt de nodige vreemdelingen die zich aan het toezicht hebben onttrokken (470 van de 1.225 annuleringen in 2015). Andere redenen voor annuleringen:
● Administratieve fouten (verkeerd gespelde namen).
● Het te laat arriveren van de illegaal en zijn escort, bijvoorbeeld door files op de weg naar Schiphol of Rotterdam Airport.
● De afwezigheid van de juiste reisdocumenten.
● Lange vluchten, met name naar Afrika met een overstap, gelden als verhoogd risico voor voortijdig afbreken van de vlucht, schreef de Commissie Integraal toezicht in 2013. Vreemdelingen maken amok in de publieke transitruimte, doen een beroep op meereizende passagiers om zich over hen te ontfermen. Een en ander is voldoende om de „cabinecrew onzeker te maken” , en de vervolgvlucht voor deze vreemdelingen af te breken, aldus de Commissie.
Wat doet Europa?
Ook een ander deel van het terugkeerbeleid voor uitgeprocedeerde asielzoekers komt maar moeizaam van de grond. Nederland streeft er al enkele jaren naar om uitzettingen af te stemmen met andere EU-lidstaten. Dit gebeurt via grensbewakingsorganisatie Frontex. Het aantal personen dat in gezamenlijke Frontex-vluchten wordt uitgezet, is echter al jaren niet hoger dan 35 (in 2012 en 2015), zo blijkt uit cijfers van Justitie.
Europees gezien scoort Nederland daarmee slecht als gebruiker van Frontex-faciliteiten. Uit een vergelijking die de eerder genoemde toezichtscommissie maakte, blijkt dat Nederland een magere middenmoter is. Spanje en Duitsland voerden de lijst aan (400 à 600 personen). Intussen betaalt Nederland steeds meer aan Frontex, mede door de migratiecrisis. Droeg Nederland in 2013 nog 95 miljoen euro af, dit jaar is dat 229 miljoen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten