’Ook het spirituele pad kent risico’s’

Therapeut Peter Kampschuur schreef een boek over wat er mis kan gaan bij spirituele workshops en cursussen. Vooral trainers die met ’lichaamsenergie’ werken, weten volgens hem niet altijd waar ze het over hebben. Met depressies en psychoses tot gevolg.

• 
  (\N)

In het circuit van spirituele cursussen vallen regelmatig brokken. Deelnemers storten in, worden psychotisch en moeten worden opgenomen in een psychiatrische inrichting. Spiritueel therapeut Peter Kampschuur (59) ziet een belangrijke oorzaak ervan in ondeskundig gebruik en slecht begrip van religieuze tradities. Hij schreef samen met een collega een boek over wat volgens hem de spirituele wortel is van het probleem.

Wie denkt dat zo’n boek binnen de ’spirituele bewustzijnsbeweging’ discussie oproept, heeft het mis. „Discussiëren is meestal niet de sterkste kant van mensen die zich spiritueel noemen”, zegt Kampschuur. „Op gebruik van je verstand en het geven van kritiek heerst een taboe. Je moet positief zijn. Bovendien zijn velen wel gewend aan onwillige lieden uit de sceptische buitenwereld die alles tot kwakzalverij bestempelen. Men laat critici steevast links liggen.”

Kampschuurs diagnose gaat echter uit van hetzelfde spirituele model als van degenen die hij bekritiseert. Bij Kampschuur speelt net als bij het merendeel van de spirituele therapeuten het idee van ’energie’ een centrale rol. Deze energie zou alles verbinden en bewustzijn insluiten. Maar volgens Kampschuur zijn veel van de therapeuten onbekend met de ware aard van die energie. „En dat is helemaal een probleem in deze tijd waarin avonturiers en tovenaarsleerlingen hun eigen variaties van tradities presenteren en de concurrentie groot is.”

Kampschuur illustreert hoe het mis kan gaan. „Ik hoorde van een gerenommeerd instituut dat een weekeinde had georganiseerd. Zoals dat gebruikelijk is, was het vrijdagavond gezellig, en ook zaterdag, met ’s avonds de bonte avond, was het nog leuk. Maar op zondag, toen de deelnemers het perspectief hadden straks weer naar huis terug te moeten, werd de druk opgevoerd. Niemand wilde immers weg zonder authentieke ervaring. Er moest een of andere grens worden overschreden. Sommigen moesten eroverheen worden geduwd. Zoals een labiele jongen die vanuit een gebukte houding alleen rechtop kon komen door iemands hand aan te pakken, maar dat weigerde. Huilend moest hij uiteindelijk toegeven. Het was het randje dat hem nog scheidde van een psychose.” Volgens Kampschuur komen zulke incidenten regelmatig voor.

Hij heeft een spirituele visie op zulke gebeurtenissen. „Vaak heeft een manische psychose die dan kan ontstaan met ’kundalini’ te maken. Door een bepaalde aanleiding – een spirituele workshop, een ongeluk of een verkeerd uitvallende medische behandeling – komt er te veel druk op het bekken, de zetel van een geconcentreerde hoeveelheid energie die zich een weg zoekt, en als een raket door de wervelkolom omhoog schiet en bij de kruin het lichaam verlaat.”

Kampschuur, die psychologie heeft gestudeerd, heeft het zelf meegemaakt. Na een prik in zijn stuitje ontwaakte volgens hem zijn ’kundalini-energie’ en belandde hij een paar keer in een psychose. Nog vele jaren slikte hij anti-psychotica. Ondertussen ontdekte hij het spirituele, toen nog new age genoemde pad. Hij werd ’ademtherapeut’, ging cursussen geven en mensen begeleiden die waren vastgelopen in het spirituele circuit.

Het kundalini-idee is van Kamphuis is overigens niet zonder bronnen. Hij beroept zich op de hindoeïstische discipline van kundalini-yoga, een methode van enkele duizenden jaren oud die de door Kampschuur veronderstelde energie uitbeeldt met twee slangen die via de wervels omhoog kruipen en bij de kruin het lichaam verlaten. Ook traditioneel heet deze vorm van yoga gevaarlijk te zijn en is ze alleen bestemd voor gevorderden op het yogapad.

„De Indiase benadering is er op gericht de kundalini op een gecontroleerde manier te wekken en zo ten hemel op te stijgen. Het model ligt in feite ten grondslag aan bijna alle vormen van yoga, maar speciaal bij kundalini-yoga wordt de aandacht op het ontwaken van deze energie gericht. Tegenwoordig zijn er in Nederland veel methoden op de markt op basis van dit concept, al noemen ze de term kundalini niet. Alle boeken en workshops met namen als ’De weg omhoog via de chakra’s’ gaan er in wezen van uit.”

Kampschuur gaat in zijn boek uit van het bestaan van ’spirituele energie’, ’chakra’s’ – energiecentra in het lichaam – en ’aura’s’ – een energieveld dat de mens omringt – allemaal zaken die door de wetenschap niet kunnen worden bevestigd. „Daar geloof ik in, en mijn geloof wordt bevestigd door mijn ervaring”, verklaart hij. Dat heel veel ervaren kan worden mits het wordt geloofd, zegt hij op de koop toe te nemen. „Het werkt, het geeft een goed gevoel verbonden te zijn met een kosmische energie.”

Er zijn echter voorwaarden verbonden aan het verstandig gebruik ervan, stelt hij. „De eenzijdige gerichtheid op de ervaring van transcendente zaken trekt de aandacht naar boven. In India zeggen ze dat het gaat om bevrijding van het aardse – en ook daar gaat dat soms helemaal mis. Maar in het Westen willen mensen daar meestal helemaal niet van ’bevrijd’ worden. Gaan ze enigszins labiel naar bijvoorbeeld een zomercursus ’kundalini-yoga op het strand’ en wordt die ondeskundig gegeven, dan wordt de kundalini-energie op stang gejaagd terwijl dat beter niet kan gebeuren. Die kan dan gaan rondspoken, en je kunt eindigen in een psychiatrische inrichting.”

Kampschuur noemt twee methoden die ervoor kunnen zorgen dat de ’energie’ die in de rituelen wordt verondersteld in goede banen kan worden geleid. „Door goed te ademen kun je overtollige energie met je verbeelding laten afvloeien naar de aarde. Want energie volgt de intentie.” Verder noemt hij ’aarden’, nog zo’n rituele handeling die beoogt je de sensatie te geven dat je stevig met beide voeten op de grond staat, en dus niet gaat ’zweven’.

Kampschuur: „Het geeft een stabiel gevoel als je ervaart dat die energie door je voeten uitstraalt, tot nog wel dertig centimeter daaronder.”

Veel trainers weten volgens Kampschuur helemaal niet waar ze het over hebben als ze het over ’spiritualiteit met beide voeten op de grond’ hebben. „Ik constateer dat dit gronden vaak te slordig gebeurt, te oppervlakkig.”

Volgens Kampschuur doet het er niet eens veel toe of die energie, het aarden en wat dies meer zij op werkelijkheid teruggaan of op fantasie. „Al is het niet werkelijk, dan nog moet het serieus worden genomen want het bestaat in de ervaring van grote groepen zich spiritueel noemende mensen. Zij leven met het idee dat alles energie is, inclusief het bewustzijn. Dat werkt door op de manier waarop ze zichzelf en de wereld ervaren, en daarom is het belangrijk dat ze er op een goede manier mee omgaan.”

BRON © Koert van der Velde 

Peter Kampschuur en Ad van Beckhoven: Spiritualiteit en energie. De kundalini-kwestie, 334 pagina’s. ISBN 9789062710492. €22,50