Mysterieuze pluim op Mars plaatst wetenschap voor een raadsel

Geschreven door Caroline Kraaijvanger

Wetenschappers staan voor een raadsel dankzij twee mysterieuze pluimen die hoog boven het oppervlak van Mars zijn gespot. De pluimen blijken de afgelopen jaren met enige regelmaat te zijn ontstaan. Maar niemand weet hoe.

De pluim die in maart 2012 gespot werd. Let op:  we zien de zuidpool van Mars hier bovenaan de afbeelding. Afbeeldingen:  W. Jaeschke.

In maart en april 2012 maakten amateur-astronomen melding van twee pluimen die hoog boven het oppervlak van Mars verrezen. De pluimen stegen zo’n 250 kilometer boven het oppervlak uit. Ze ontwikkelden zich binnen tien uur en bedekten een gebied ter grootte van 1000 bij 500 kilometer. Ze bleven zo’n tien dagen zichtbaar en de structuur van de pluimen veranderde van dag tot dag. “Op 250 kilometer hoogte is de scheidslijn tussen de atmosfeer en de ruimte daarbuiten heel dun, dus de gemelde pluimen waren heel onverwacht,” vertelt onderzoeker Agustin Sanchez-Lavega.

Hubble

Helaas kon geen enkel ruimtevaartuig dat rond Mars cirkelt de pluimen observeren. Dat heeft alles te maken met de hoek waarin deze ruimtevaartuigen naar Mars keken en de lichtval op het moment dat de pluimen acte de présence gaven. Maar onderzoekers lieten zich niet uit het veld slaan: ze gingen tussen beelden die Hubble van Mars maakte op zoek naar bewijs voor de pluimen. Ook bestudeerden ze beelden die amateur-astronomen tussen 2001 en 2014 van de rode planeet maakten.

De pluim die Hubble in 1997 zag. De pluim is vergelijkbaar met de pluimen die amateur-astronomen in 2012 spotten, maar bevindt zich wel op een andere plek. Afbeelding: JPL / NASA / STScI.

Mei 1997

Op de beelden gemaakt door amateur-astronomen spotten ze zo af en toe wolken aan de rand van Mars, maar meestal kwamen deze niet veel hoger dan 100 kilometer. Maar op beelden die Hubble in mei 1997 maakte, zagen de onderzoekers een abnormaal hoge pluim die vergelijkbaar was met de pluim die amateur-astronomen in 2012 observeerden.

Ideeën

Mede op basis van die beelden van Hubble proberen onderzoekers nu een verklaring voor de pluim te vinden. Maar dat valt nog niet mee. “Een mogelijkheid die we hebben besproken is dat de pluimen veroorzaakt worden door een reflecterende wolk van waterijs, koolstofdioxide-ijs of stofdeeltjes,” vertelt Sanchez-Lavega. Maar dat zou betekenen dat de modellen die nu gebruikt worden om de totstandkoming van zulke wolken te verklaren niet helemaal kloppen. Deze modellen kunnen namelijk niet verklaren waarom wolken op zo’n grote hoogte ontstaan. Een ander idee is dat de pluimen samenhangen met poollicht dat eerder op deze locaties is gespot.

De aard van de mysterieuze pluimen blijft daarmee dus nog even onbekend. Mocht er op korte termijn geen bevredigende verklaring voor het ontstaan van de pluimen gevonden worden, dan kunnen de onderzoekers nog hoopvol uitzien naar het moment waarop ESA’s ExoMars Trace Gas Orbiter bij Mars arriveert. De sonde – die in 2016 moet worden gelanceerd – kan wellicht meer inzicht bieden in de mysterieuze pluimen.
BRON: